IFFR, dagverslag 7 februari 1998

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

International Film Festival Rotterdam

Dagverslag 7 februari 1998

Het filmfestival zit er op. Ik heb vierenveertig voorstellingen gezien, met films van over de hele wereld - Australië is enige niet bezochte werelddeel. Het hoofd zit vol met beelden waar nog tijden op te teren valt. En tien dagen lang leek het erop, dat het goed gaat met de Nederlandse filmwereld, dat het aanbod niet overschreeuwd wordt door clichématige Amerikaanse producten. De laatste dag had nog een aantal verrassingen in petto.

Nemuru otoko (Sleeping man) van de Japanner Oguri Kohei is een moeilijk te doorgronden maar wonderschone film over leven en dood. Een man ligt, na een klimongeluk, in coma thuis. Het leven in het dorp gaat gewoon verder. Vooral de nachtscènes zijn prachtig gefotografeerd met zilver oplichtende huizen. De film bevat een poëzie die waarschijnlijk twee keer kijken nodig maakt.

(Sleeping man in de pers.)

Ondanks een treurige ondertoon was een van de vrolijkste films die ik tijdens het festival gezien heb het Iraanse Mooshak-e kaghazi (Paper airplanes) van Farhad Mehranfar. Een man gaat met zijn zoon naar een dorp om films te vertonen. Ze blijken er niet eens te weten wat film is. Een komische botsing tussen stad en platteland is het gevolg. Paper airplanes heeft een heerlijk lichtheid, terwijl zwaardere thema's niet uit de weg gegaan worden.

Een van de winnaars van een Tiger Award is het Oostenrijkse Die Siebtelbauern geworden. Regisseur Stefan Ruzowitzky noemt het wel een Alpenwestern. Het is een fictief sociaal drama, waarin een hereboer overlijdt en zijn boerderij nalaat aan zijn knechten. De boeren in het dorp vrezen revolutie en proberen ten kostte van alles de een-zevende-boeren te gronde te richten. De combinatie van het meeslepende verhaal en een ironische voice over zorgt voor een mooie toon, die versterkt wordt door beelden in aardkleuren en rauw spel.

De enige tegenvallende film van de dag was Os matadores van de Braziliaan Beto Brant. Het is een thriller die aan elkaar hangt van machismo. Het simpele verhaal over professionele killers wordt door elkaar gehusseld gepresenteerd. Uiteindelijk resteert het gevoel naar een wat lege film gekeken te hebben.

Mijn slotfilm van het festival was tegelijk een van de hoogtepunten. Mat'i syn (Mother and son) van de Rus Alexander Sokurov (aan wie een retrospectief was gewijd) is een film die slechts fluistert. Een zoon begeleidt zijn moeder naar de dood. Hij verzorgt haar, draagt haar door de velden, vertelt haar herinneringen. Grotere tederheid was zelden op het filmdoek te zien. De vervormde natuuropnamen zijn schitterend van kleur, en op de geluidsband klinkt regelmatig alleen de wind. In zijn breekbaarheid lijkt Mother and son nog het meest op een gebed.

Het zeventwintigste International Film Festival Rotterdam was een vat vol ontdekkingen. De hoogtepunten kwamen wat mij betreft uit het Oosten. De mooiste films The river van Tsai Ming-Liang (Taiwan), The house van Sharunas Bartas (Litouwen), Ayneh van Jafar Panahi (Iran), Mother and son van Alexander Sokurov (Rusland) en The sweet hereafter van Atom Egoyan (Canada). Het is een zeer subjectieve mening, want het zijn stuk voor stuk films die gekenmerkt worden door verstilling. In het lichtere genre was ik erg gecharmeerd van Western van Manuel Poirier (Frankrijk), Paper airplanes van Farhad Mehranfar (Iran), Junk Mail van Pål Sletaune (Noorwegen) en Winterschläfer van Tom Tykwer (Duitsland).

Het was ruim de moeite om uren in de rij door te brengen. Maar het is te hopen dat de organisatie er voor volgend jaar iets op bedenkt, want het festival dreigt onder zijn eigen populariteit te bezwijken. Een verbinding tussen de computers van Lantaarn/Venster en het centrale systeem zou al een hele winst zijn. En er ook zou voorkomen moeten worden, dat mensen reserveren, maar uiteindelijk losse kaartjes halen om de bespreekkosten te ontduiken.