Boogie nights

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Verenigde Staten, 1997
• Regie: Paul Thomas Anderson
• Met: Mark Wahlberg, Burt Reynolds, Julianne Moore, John C. Reilly
• Scenario: Paul Thomas Anderson
• Camera: Robert Elswit
• Geluid: Stephen Halbert
• Montage: Dylan Tichenor
• Art directie: Bob Ziembicki
• Muziek: Michael Penn
• Color DeLuxe, Dolby stereo/SDSS, 155 minuten
• Gezien: 17 februari 1998, Sneak Preview, Camera, Utrecht

Dat Paul Thomas Anderson een talent heeft voor sfeervolle scènes, waarin de inhoud er niet te dik opgelegd wordt, is gebleken uit Hard eight. Ook zijn tweede film, Boogie nights is er getuige van. Maar het vertellen van een strak en coherent verhaal gaat hem minder goed af. Met tweeenhalf uur is de film veel te lang. Een ervaren scriptschrijver had misschien wonderen kunnen doen.

Boogie nights beschrijft de hoogtijdagen en neergang van de pornofilmindustrie in de jaren zeventig en tachtig. De pornoregisseur Jack Horner (Burt Reynolds) ontdekt de zeventienjarige Eddie (Mark Wahlberg), die geschapen lijkt om een ster te zijn. Eddie komt in het gezelschap terecht dat nog het meest op een grote familie lijkt. De vrouw van Jack Horner, en vrouwelijke ster van zijn films, Amber Waves (Julianne Moore), bemoedert iedereen, omdat zij haar echte kind niet te zien krijgt. Rollergirl (Heather Graham) is tot alles bereid, als ze haar skates maar aan mag houden. Reed Rothchild (John C. Reilly) wordt de broer die Eddie in het echte leven zo ontbeert. Maar naarmate het succes groter wordt, ontsporen de onderlinge verhoudingen.

Wie een sexueel opwindende film verwacht zal teleurgesteld zijn. Boogie nights is explicieter maar gelijk ook gevoeliger dan de andere film over de pornoindustrie van het afgelopen jaar, The people vs. Larry Flynt. Paul Thomas Anderson is niet uit op sensatie, maar probeert de mensen te doorgronden.

Anderson lijkt sterk beïnvloed te zijn door Robert Altman. Het eerste shot, waarin de camera een discotheek ingaat en er tijden ronddraait totdat er een schnitt volgt is een homage aan The player. Ook de veelheid van levensverhalen doet denken aan de oude meester. Maar Anderson mist de controle van Altman. De verweving van de verschillende levensverhalen doet rommelig aan. Door de voortdurende sprongen komt geen enkel karakter echt goed uit de verf.

Maar sommige scènes doen het rommelige karakter van de film vergeten. Zo is er het moment dat Amber en Eddie voor het eerst samen gaan acteren. De tederheid waarmee ze van te voren de sexscènes doornemen is van een verwarrende pracht. Staan hier nu twee acteurs, twee geliefden of moeder en zoon tegenover elkaar? De film zit vol met dit soort verrassende rolwisselingen. Stoere mannen die pruilen als kleine kinderen, lieve meisjes die doorslaan. Voortdurend word je op het verkeerde been gezet.

Julianne Moore is de onbetwiste ster van de film. Zij weet in een blik zoveel lagen te leggen, dat het door merg en been gaat. Om van een pornoactrice zo'n liefdevol wezen te maken is grote klasse nodig. Maar ook de rest van de cast liegt er niet om. Burt Reynolds weet met kleine middelen een groot charisma uit te stralen en Mark Wahlberg lijkt moeiteloos de grote omslagen in zijn karakter neer te zetten.

Als extraatje heeft de film nog een prachtige soundtrack die het jaren zeventiggevoel direct oproepen. De songs zijn zo met de film verweven dat ze er een onlosmakelijk onderdeel van uit zijn gaan maken.

Boogie nights is een 'brilliant mistake'. De film is te lang en te rommelig om een succes te zijn. Maar sommige onderdelen zijn zo mooi, dat ik vol verwachting uitkijk naar de volgende film van Paul Thomas Anderson.