The van

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Ierland/Verenigd Koninkrijk, 1996
• kleur, 99 minuten
• Met: Colm Meaney, Donal O'Kelly. Ger Ryan, Caroline Rothwell, Neilí Conroy
• Regie: Stephen Frears
• Scenario: Roddy Doyle, gebaseerd op zijn roman
• Camera: Oliver Stapleton
• Geluid: Peter Joly
• Montage: Mick Audsley
• Art directie: Mark Geraghty
• Muziek: Eric Clapton en Richard Hartley
• Gezien: 15 april 1997, Sneak Preview, Camera, Utrecht

Na The snapper hebben regisseur Stephen Frears en roman- en scenarioschrijver Roddy Doyle nu het derde deel van Doyles Barrytowntrilogie, The van, verfilmd. Het is ze deze keer niet gelukt om de intimiteit waar The snapper van doortrokken was, weer op te roepen.

De Barrytowntrilogie, waarvan het eerste deel The commitments verfilmd is door Alan Parker, speelt in een voorstad van Dublin. Bimbo (Donald O'Kelly) vertelt in de kroeg aan zijn maat Larry (Colm Meaney) dat hij ontslagen is. Larry is er niet al te rouwig om, hij is zelf al jaren werkeloos en kan wel wat gezelschap gebruiken. Bimbo is echter niet in staat om zich zo aan de ledigheid over te geven als Larry. Hij koopt een aftands vrachtwagentje en samen verbouwen ze het tot fish-en-chips-kot. Bimbo, Larry en zijn dochter Diane (Neilí Conroy) stortten zich met meer goede moed dan kennis van hygiëne in het horecawezen. Bimbo's vrouw Maggie (Ger Ryan) is intussen de planner op de achtergrond. Door het wereldkampioenschap voetbal loopt de snackwagen als een trein, maar Larry krijgt steeds meer moeite met Bimbo en zijn vrouw.

In The van komen een aantal sociale thema's naar voren: werkeloosheid, arbeidsverhoudingen, vrouwen die hun mannen voorbij streven. Uiteindelijk lijkt de film te draaien om gekrenkte mannelijke trots. Het spijtige is dat de hoofdfiguren, vooral de vrouwen, niet meer zijn dan pionnetjes in het uiteenzetten van het betoog. Echt tot leven lijken ze niet te komen. En dat is toe te schrijven aan de regisseur, want op het spel is niets aan te merken. Daarnaast zijn de personages op het ergerlijke af politiek correct vormgegeven. De film loopt zo over van welwillendheid dat er geen duidelijk standpunt wordt ingenomen. Gelukkig zijn er genoeg amusante gebeurtenissen om de film niet tot een vervelende zit te maken.

De vormgeving van de film is al evenzeer van bordkarton. In films zoals die van Fellini, werkt dat erg goed, maar in The van botst het met het realistische verhaal. Het maakt de afstand tussen de kijker en het verhaal alleen maar groter.

Waar The snapper de kijker met een warm gevoel achterliet, laat The van hem onbewogen. Voor mooie drama's over de Britse arbeidersklasse kan je beter terecht bij Mike Leigh (Naked, Secrets and lies). Het venijn dat zijn films toevoegen aan de liefde, maakt ze tot een groter kijkplezier.

Cijfer (0-10): 6