The sweet hereafter

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Canada, 1997
• Regie: Atom Egoyan
• Met: Ian Holm, Arsinée Khanjian, Sarah Polley
• Scenario: Atom Egoyan, gebaseerd op de roman van Russell Banks
• Camera: Paul Sarossy
• Geluid: Steve Munro
• Montage: Susan Shipton
• Art directie: Phillip Barker
• Muziek: Mychael Danna
• kleur, Dolby digital, 112 minuten
• Gezien: 29 januari 1998, International Film Festival Rotterdam en 25 februari 1998, Springhaver, Utrecht

De Armeense Canadees Atom Egyoyan maakte persoonlijke en moeilijk toegankelijke films als Family viewing en Exotica. Nu heeft hij voor het eerst een verhaal van een ander verfilmd: The sweet hereafter van Russell Banks. Het resultaat is een film die helderder is dan zijn voorgangers en je dichter bij de personages laat komen. Maar het is niet ten koste gegaan van de diepgang.

De film speelt in een klein plaatsje in Brits Columbia, dat opgeschrikt is door een ongeluk met een schoolbus, waarbij tweeëntwintig kinderen zijn omgekomen. De advocaat Mike Stephens (Ian Holm) probeert de ouders te bewegen tot een rechtzaak tegen de schuldigen. Maar heeft er wel iemand schuld, en is het niet beter om te leven met verdriet in plaats van er tegen te vechten? Het verhaal van The sweet hereafter is veel rijker dan hier staat. De komst van de advocaat is maar een aanleiding om wat sluiers van zijn gemoed en van het dorp weg te trekken. En dat is het mooie van de film: hij zit vol verhalen en betekenissen en iedere kijker zal er iets anders uithalen.

Egoyan vertelt het verhaal in stukjes en beetjes, maar dat komt niet kunstmatig over. Het voelt zoals je zelf een verhaal zou vertellen. Je begint, bedenkt je dat je voor de duidelijkheid iets anders moet toelichten en voor je het weet zit je in een ander verhaal. Hoewel verlies en rouw centrale thema's in de film zijn is hij niet treurig. Egoyan houdt telkens zoveel afstand, dat je kunt meevoelen met de personages en toch het overzicht kunt bewaren. De fijngevoeligheid waarmee hij het ongeluk laat zien is weldadig in een tijd waarin uit effectbejag vaak alle registers opengetrokken worden.

De cinemascopebeelden van Egoyans vaste cameraman Paul Sarassy zijn schitterend, of ze nu de besneeuwde exterieurs of de warmhouten interieurs laten zien. Het zijn opnames die als een deken om je heen vallen en je in de stemming brengen voor het verhaal.

De acteurs zijn in al hun rust en eenvoud indrukwekkend. Ian Holm, die de advocaat speelt, toont met overtuiging een door verdriet gestuwde gedrevenheid. Maar de ster van de film is de jonge Sarah Polley, die het enige overlevende kind speelt. Haar kinderlijke wijsheid is overweldigend. Bovendien zingt ze een aantal nummers op de soundtrack op een onwerelds mooie manier.

The sweet hereafter is te complex om in een kort stukje recht te doen. Misschien volstaat de constatering dat twee keer zien doet verlangen naar de derde keer.