Ridicule

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Frankrijk, 1996
• 102 minuten
• Met: Fanny Ardant, Charles Berling, Bernard Giraudeau, Judith Godrèche, Jean Rochefort
• Regie: Patrice Leconte
• Scenario: Remi Waterhouse
• Camera: Thierry Arbogast
• Geluid: Paul Laine
• Montage: Joelle Hache
• Art directie: Ivan Maussion
• Muziek: Antoine Duhamel
• Gezien: 25 maart 1997, Sneak Preview, Camera Utrecht

Het hof wordt beschouwd als cinemageniek, zoals in Dangerous liaisons en The madness of King George. Maar zelden is het hof zo cynisch afgeschilderd als in Ridicule van Patrice Leconte (Monsieur Hire, Le mari de la coiffeuse). Hier wordt onschuldig vermaak tot levensgevaarlijk gekonkel.

Ponceludon de Malavoy (Charles Berling) is een edelman in de Dombes, een moerasachtig gebied bij Lyon. Hij is zeer begaan met het lot van zijn boeren. Vooral de kinderen lopen een grote kans om vroegtijdig te overlijden door de ongezonde omgeving. Ponceludon heeft een omvangrijk waterbouwkundig plan gemaakt om de ziekten te bestrijden. Er is in 1780 maar één plaats waar hij het geld voor de verwezenlijking bij elkaar kan krijgen: Versailles.

Aan het hof van Lodewijk XVI blijken argumenten echter niet doorslaggevend te zijn. Het belangrijkste is esprit: het op het juiste moment op de juiste plek plaatsen van geestige opmerkingen. Dit plaveit de weg naar goede contacten en uiteindelijk naar de koning. Door zijn scherpe tong verliest Ponceludon al snel zijn boerse image en valt hij in de smaak bij de invloedrijke gravin van Blayac (Fanny Ardant). Hiervoor moet hij wel de strijd aan met een van haar gunstelingen: de abt van Vilecourt (Bernard Giraudeau), die vooral bedreven is in blasfemie. Maar er is nog een vrouw die de aandacht trekt van Ponceludon: de dochter van zijn gastheer, de markies van Bellegarde (Jean Rochefort). Mathilde de Bellegarde (Judith Godrèche) moet niets hebben van het hof. Ze is voornemens met een rijke oude man te trouwen om haar wetenschappelijk onderzoek te bekostigen. Ponceludon wordt tussen deze twee vrouwen en culturen heen en weer geslingerd.

Patrice Leconte laat een hof zien waar alles geoorloofd is zolang je maar niet om je eigen spitsvondigheden lacht. Vorm is alles, inhoud niet van belang. En als je geridiculiseerd wordt kan je je toekomst wel vergeten. Voor sommigen is dit voldoende aanleiding om er maar helemaal een eind aan te maken. Ridicule geeft op deze manier een beeld van het hof dat waarschijnlijk veel dichter bij de werkelijkheid staat dan de meeste andere 'hoofse' films.

Maar historische correctheid zorgt nog niet voor een goede film. Gelukkig is Ridicule ook een leuk en interessante schouwspel. De acteurs leveren een mooie prestatie. Fanny Ardant laat een gravin zien die op het toppunt van haar macht de afgrond dichtbij weet. Jean Rochefort (die ook de hoofdrol speelde in Le mari de la coiffeuse) hoeft alleen maar zijn gegroefd gezicht te laten zien om te boeien. De glimlach die Bernard Giraudeau voortdurend op het gezicht van de abt weet te toveren is om te gruwen. Het enige probleem is dat de twee spelers die het romantisch middelpunt moeten vormen, Charles Berling en Judith Godrèche, vergeleken met de anderen wel erg zoet spelen. De dialogen, en de spitsvondigheden in het bijzonder, zijn vermakelijk. Ze zorgen ervoor dat de film niet te zwaar op de hand wordt. Het camerawerk past zich aan bij de sfeer: het hof schittert nu eens niet door kleurenrijkdom, maar is stoffig en benauwend.

In een tijd waarin politici verkozen worden om hun vermogen geestige sound bites te produceren is Ridicule een interessante film. En omdat hij ook nog vakkundig is uitgevoerd, is het niet verbazingwekkend dat hij een Oscarnominatie en enkele Césars heeft behaald.

Cijfer (0-10): 8