Mars attacks!

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Verenigde Staten, 1996
• Regie: Tim Burton
• Met: Jack Nicholson, Glenn Close, Annette Bening, Pierce Brosnan, Danny DeVito, Martin Short, Sarah Jessica Parker, Michael J. Fox, Tom Jones, Natalie Portman
• Scenario: Jonathan Gems, gebaseerd op de kauwgomplaatjes Mars Attacks!
• Camera: Peter Suschitzky
• Geluid: Randy Thom
• Montage: Chris Lebenzon
• Art directie: Wynn Thomas
• Muziek: Danny Elfman
• Technicolor, Dolby digital/DTS Digital/SDDS, 105 minuten
• Gezien: 5 april 1997, Catharijne Utrecht

Het verhaal van Mars attacks! is snel verteld. De nadering van de marsmannetjes brengt het Witte Huis in rep en roer. Gezien hun hoge technologische ontwikkeling moeten ze wel beschaafd en vredelievend zijn. Het lijkt dus een uitgelezen publiciteitskans te zijn voor de president (Jack Nicholson). Ook de rest van de bevolking, waarvan we excentrieke exemplaren te zien krijgen in Las Vegas, Kansas en New York, kan de opwinding amper bedwingen. Iedereen verwacht iets anders van de ontmoeting. Of de veranderingen nu op zakelijk, spiritueel of wetenschappelijk vlak liggen, ze zijn bijna allemaal optimistisch. Het pakt anders uit. Terwijl de vertaalmachine het marsgebrabbel omzet in 'We come in peace' schieten de marsmannetjes er lustig op los. Ze ontvoeren de presentatrice van een modeprogramma met haar chihuahua en de voorlichter van de president om satanische experimenten uit te voeren. De mensheid lijkt hopeloos verloren.

Mars attacks! is prachtig vormgegeven. De marsmannetjes hebben tegelijkertijd een hoge aaibaarheids- en afstotingsfactor. Daarnaast is de film een staalkaart van de Amerikaanse wansmaak. Het mooie is dat Burton ondanks de technische middelen die hem ter beschikking stonden de beelden het karakter van de jaren vijftig kauwgomplaatjes heeft laten behouden. De vermenging met de jaren negentig zorgt voor een mooi vervreemdend effect.

De humor in de film is voor de ene het sterkste punt van de film, voor de andere een afknapper. De grappen hebben een hoog nerdgehalte en je moet waarschijnlijk de puber in je nog niet helemaal verloren hebben om ervan te genieten. Maar naast de destructieve ongein is de film ook een satire op alles waar Amerika trots op is. De verbeelding van de regering en de strijdmacht brengt Dr. Strangelove in herinnering, maar het bewind is hier nog stompzinniger. Daarnaast wordt de New Agebeweging, Las Vegas, de wetenschap en de rechtse militia stevig op de hak genomen. Als klapper op de vuurpijl komt ook Tom Jones nog opdagen in een rol die doet denken aan die van Marco Bakker in Theo en Thea en het tenenkaasimperium. Dat niet alles tot in de details uitgewerkt kan worden is duidelijk. Maar het is juist het caleidoscopische karakter dat me zo bevalt.

Burton heeft voor Mars attacks! een waanzinnige cast weten te verzamelen. Ze krijgen van Burton de mogelijkheid om ongegeneerd te schmieren, wat in dit geval nu eens niet negatief is. Jack Nicholson schittert in zijn dubbelrol als president en louche gokondernemer. Glenn Close maakt de presidentsvrouw heerlijk zuur. Martin Short en Sarah Jessica Parker zetten een afstotelijk liefdesstel neer.

Burton vermorzelt in Mars attacks! decor en hoofdrollen met weinig subtiliteit maar des te meer plezier. En hoewel het misschien niet goed is voor mijn prestige moet ik toegeven dat ik in geen tijden zo gelachen heb in de bioscoop.

Cijfer (0-10): 8