Happiness

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Verenigde Staten, 1998
• Regie: Todd Solondz
• Met: Jane Adams, Dylan Baker, Lara Flynn Boyle, Cynthia Stevenson
• Scenario: Todd Solondz
• Camera: Maryse Alberti
• Montage: Alan Oxman
• Art directie: Thérèse Deprez
• Muziek: Robbie Kondor
• DuArt colour, Dolby, 139 minuten
• Gezien: 29 juli 1999, Sneak Preview, Camera, Utrecht

Er is geen opgeruimder tv-genre dan de sitcom. De hoofdpersonen zijn herkenbaar en wanneer de kijker om hun problemen lacht, lacht hij eigenlijk om zichzelf. Aangezien alles uiteindelijk goed terecht komt vormt de sitcom een stimulans om de eigen problemen met frisse moed te lijf te gaan. Todd Solondz (Welcome to the dollhouse) is niet de eerste die dit genre op zijn kop zet. Dat de personages in Happiness geheimen hebben die niet in een nette buitenwijk thuishoren is dan ook niet zo'n verrassing. Maar in tegenstelling tot andere parodisten laat Solondz hen een menselijk gezicht behouden, waardoor hun afwijkingen gevaarlijk dichtbij komen.

Happiness draait om drie zussen in de dertig: de succesvolle schrijfster Helen (Lara Flynn Boyle), de huismoeder Trish (Cynthia Stevenson) en de zoekende liedjesschrijfster Joy (Jane Adams). Helen heeft grote moeite met het gemak waarmee zij, door haar beroemdheid, mannen weet te veroveren en besluit in te gaan op de avances van een hijger. Joy is haar tegenpool: wie of wat ze ook aanraakt, het loopt uit op een fiasco, ondanks haar optimisme. Trish is vergeleken met haar zussen maar een saaie tante. Haar staat echter een nare verrassing te wachten: haar man, de psychiater Bill (Dylan Baker) heeft een heimelijke voorliefde voor jonge jongens.

Solondz geeft de verschillende verhalen ongeveer hetzelfde gewicht, maar het is het pedofiele element dat er het meest uitspringt vanwege het controversiële karakter ervan. Door het verhaal van de psychiater gelijk te stellen aan de andere door eenzaamheid en lust gedreven acties laat hij zien dat de bron van de obsessie niet anders is. Het drama voor pedofielen is dat het zich bij hen uit op een sociaal verwerpelijke en illegale manier. Het is een boodschap die niet iedereen zal willen aanvaarden, zeker niet wanneer de kranten vol staan met verdwenen kinderen. Maar wie vindt dat begrijpen vooraf moet gaan aan veroordelen kan de moed van Solondz alleen maar waarderen.

Het is Solondz regelmatig verweten dat hij geen compassie heeft met zijn personages. Ik deel deze opvatting niet. Wie mensen zo met al hun zwakheden kan laten zien zonder alleen monsters of lachwekkende personen van ze te maken moet een groot inlevingsvermogen hebben. Dat wil niet zeggen dat Solondz het de kijker makkelijk maakt om mee te leven. Want om dat echt te kunnen bij deze film zul je ook je eigen zwakheden onder ogen moeten zien.

Ondanks het thema van eenzaamheid en obsessie is Happiness geen loodzware film geworden; daarvoor is de humor te sterk. Maar weinig regisseurs kunnen op zo'n grappige manier laten zien wat voor een harde dingen mensen tegen elkaar kunnen zeggen terwijl ze het goed bedoelen.

Ook het spel is een genot om naar te kijken. De acteurs weten ondanks de groteskheid van hun karakters mensen van vlees en bloed neer te zetten. De grote uitschieter is Dylan Baker. In de scènes met z'n zoontje laat hij voortdurend de kinderverkrachter doorschemeren, terwijl je in zijn voorbereidingen van zijn misdaden niet kunt vergeten dat hij ook een liefhebbende vader is. Als zijn rol niet zo controversieel was had hij er zo een Oscar voor kunnen winnen.

Happiness is niet voor iedereen. Maar wie niet terugschrikt voor een film die hem werkelijk raakt mag hem niet laten lopen.