Hana-bi

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Japan, 1997
• Regie: Takeshi Kitano
• Met: Takeshi Kitano, Kayoko Kishimoto, Ren Osugi, Susumu Terajima
• Scenario: Takeshi Kitano
• Camera: Hideo Yamamoto
• Geluid: Senji Horiuchi
• Montage: Takeshi Kitano en Yoshinori Oota
• Art directie: Norishiro Isoda
• Muziek: Jô Hisaishi
• kleur, Dolby, 103 minuten
• Gezien: 15 maart 1998, 't Hoogt, Utrecht

Extreem geweld gekoppeld aan een ingetogen poëtische kracht, dan moet het wel haast een Japanse film zijn. Het is een menging die in Westerse ogen vervreemdend werkt. Je valt er voor of je walgt er van, veel meer keus laat de nieuwse film van Takeshi Kitano niet.

Hana-bi betekent in het Japans 'vuurwerk'. Het woord is met het Westerse liggend streepje onderverdeeld, om de delen 'hana' (bloemen) en 'bi' (vuur) te benadrukken. En daarin ligt de tegenstelling en de synthese die de film kenmerkt. De uiterst zwijgzame rechercheur Nishi (gespeeld door Takeshi zelf) zit ernstig in de knoop. Zijn vriend en collega Horibe (Osugi Ren) raakt, mede door zijn toedoen, zwaar gewond, zijn vrouw (Kayoko Kishimoto) lijdt aan leukemie, hij heeft grote schulden bij de mafia. Er rest hem niets dan tot het kwaad vervallen om het goede te bereiken.

Nishi spreekt amper een woord. Zijn tederheid ligt verborgen in kleine gebaren, zijn woede in fors geweld. Het wordt maar langzaam duidelijk wat hem drijft. Maar naarmate de film vordert blijken stille wateren inderdaad diepe gronden te hebben. Daartegenover staat Horibe, die zijn verdriet overwint door te gaan schilderen. Zijn schilderijen, in werkelijkheid gemaakt door Takeshi na een ernstig motorongeluk, vormen een prachtige illustratie bij het verhaal van Nishi. Het zijn dieren met bloemen als ogen. Het lijkt het dierlijke en het goddelijke in de mens te verbeelden.

Het indrukwekkendste deel van Hana-bi is de reis die Nishi met zijn vrouw maakt. De menging van weemoed en zwijgzaam geluk is roerend, en lijkt de kern te zijn waar de film om draait. Het geweld benadrukt alleen maar de pracht van deze scènes.

Takeshi maakt van een eenvoudig verhaal een aangrijpend moreel drama. Hij stelt de grenzen tussen goed en kwaad ter discussie zonder de antwoorden te willen bieden. Dit maakt het, ondanks vele Japanse eigenaardigheden, tot een universele film.