Comedian Harmonists

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Oostenrijk/Duitsland, 1998
• Regie: Joseph Vilsmaier
• Met: Ben Becker, Heino Ferch, Ulrich Noethen
• Scenario: Jürgen Büsscher (verhaal), Jürgen Egger en Klaus Richter
• Camera: Joseph Vilsmaier
• Montage: Peter R. Adam
• Art directie: Rolf Zehetbauer
• Muziek: Harald Kloser
• kleur, Dolby Digital
• Gezien: 1 december 1998, Sneak Preview, Camera Utrecht

Ze speelden niets-aan-de-hand-muziek in een veel-aan-de-hand-tijd. De close-harmony groep Comedian Harmonists maakte in de jaren dertig furore in Duitsland en ver daarbuiten, maar daar werd door de nazi's een eind aan gemaakt, omdat drie van de zes leden joods waren. Twintig jaar geleden werd er al een documentaire gemaakt over deze band, nu is er de speelfilm van Joseph Vilsmaier.

Als muziekfilm levert Comedian Harmonists wat je ervan mag verwachten: het verhaal van de moeizame opkomst, de grote successen, de onderlinge spanningen en het uiteindelijke uiteengaan. Het wordt braaf verteld, maar voor liefhebbers zal dat geen bezwaar zijn. Voor de geluidsband zijn oude nummers gebruikt. Weliswaar komt de akoestiek regelmatig niet overeen met de ruimte die we zien, maar de keuze om de nummer niet na te laten zingen is een gelukkige: het verleent de film authenticiteit.

Maar als dramatische en historische film is Comedian Harmonists zwak. Pas bij de slottitels blijkt hoe hoog de spanningen opgelopen waren: de zes musici hebben elkaar na de vlucht van de drie joden nooit meer gezien. Het lukt Vilsmaier niet om die spanning tijdens de film duidelijk te maken. Meningsverschillen zijn er genoeg, - over het repertoire, vrouwen, politiek - maar het wil maar niet spetteren.

Nog ergerlijker is dat het hele conflict uiteindelijk neerkomt op een ruzie om een vrouw. De jodenvervolging wordt wel getoond, maar is nergens echt bedreigend. Zo wordt de recente geschiedenis met de mantel der liefde bedekt. Het past in het huidige streven in Duitsland om de nazitijd als een normale historische periode te zien en het verklaart wellicht het grote succes dat de film daar gehad heeft. Geloofwaardig wordt hij er niet van.