The butcher boy

Filmrecensie van Jan-Willem Swane

• Ierland/Verenigde Staten, 1998
• Regie: Neil Jordan
• Met: Stephen Rea, Fiona Shaw, Eamonn Owens
• Scenario: Neil Jordan en Pat McCabe (ook roman)
• Camera: Adrian Biddle
• Geluid: Eddy Joseph
• Montage: Tony Lawson
• Art directie: Anthony Pratt
• Muziek: Elliot Goldenthal
• Technicolor, DTS/Dolby Digital/SDDS, 124 minuten
• Gezien: 26 mei 1998, Sneak Preview, Camera Utrecht

Een van de mooiste films van de afgelopen jaren was Heavenly creatures. Twee meisjes in de jaren vijftig raken zo geobsedeerd door hun vriendschap en hun dagdromen dat ze tot een vreselijke daad komen. The butcher boy van Neil Jordan (The crying game, Michael Collins) kent veel thematische overeenkomsten, maar de sfeer is rauwer en minder vrolijk.

The butcher boy speelt in Ierland in het begin van de jaren zestig. Francie (Eamonn Owens), een jongen van 12 jaar en enig kind van een alcoholistische vader (Stephen Rea) en een manisch-depressieve moeder (Aisling O'Sullivan), vindt vergetelheid in zijn dagdromerig spel met zijn vriend Joe (Alan Boyle). Dit wordt verstoord als een snobbistische vrouw met haar zoon in de stad komt wonen. De nieuwsberichten, over atoombommen en de Cubacrisis maken Francies wereld er ook al niet overzichtelijker op.

De film begint met een reeks afbeeldingen uit stripboeken. Nadat het laatste plaatje in een filmbeeld is overgevloeid blijft die atmosfeer hangen. De beelden zijn afstandelijk en regelmatig grotesk. Hiermee legt Jordan een link tussen de stripboeken die Francie leest (en steelt van suffe klasgenoten) en de manier waarop hij tegen de wereld aankijkt. Het is een van de manieren waarop we in zijn hoofd gedwongen worden en erachter kunnen komen hoe verknipt hij is. Ook de veelgebruikte voice over leidt hiertoe. In de meeste flms lijken voice-overs te dienen om gedeelten die niet goed uit de verf zijn gekomen toe te lichten. In The butcher boy wordt het creatiever gebruikt. De stem van de volwassen Francie (Rea) gaat regelmatig discussies aan met de jonge Francie.

Naast de vormgeving is ook het spel indrukwekkend. Eamon Owens speelt de rol van Francie met zo'n verbeten energie, dat je ondanks zijn gruweldaden toch van hem moet houden. En ook Stephen Rea weet met een naar personage ontroering op te wekken.

Het fascinerende van Heavenly creatures was dat twee meisjes uit schijnbare gelukkige gezinnen door hun fantasie zo door konden slaan. Ook de fantasie van Francie is sterk, maar daarnaast worden zijn daden verklaard door zijn gezinssituatie. Het maakt de eenzaamheid van Francie invoelbaar, maar gelijk maakt het de film minder spannend.

The butcher boy is een film die je laat lachen, terwijl het je eigenlijk vergaat. En daarmee illustreert het de manier waarop Francie zich door het leven slaat. Iedere tegenslag komt voort uit een kracht die bestreden moet worden en geeft daardoor ook energie. En daarmee is het stiekem ook een optimistische film.